O Río Eo

Atravesa o territorio do municipio de Sur a Norte, conformando unha terra que recibe o nome de ?Ribeira? por estar ao redor do río.

Seguindo a Isaac Rielo Carballo (G.E.G.), ?por dificultades de paso, talvez na angostura de Boel, produciuse un ensanche da súa canle dando lugar ao rico e fértil meandro de Ou Chao Grande de Santalla. Un pouco máis abaixo, este río, cedendo ante o maior caudal e impetuosidad do Rodil, se replegó sobre se mesmo buscando novo curso e orixinando con iso unha lingua de terra cunha configuración moi especial e que recibe o nome de Insua, por acharse rodeada de auga case por completo, e que un día foi horadada (de aí o de Montefurado) no tramo de arranque, polos romanos, ao obxecto de proceder ao rastrexo e procura das pebidas auríferas que, segundo a tradición de entón, baixaban acompañando as augas do Rodil. Non hai moito tempo descubríronse nas inmediacións de Vos Cangos restos de emprazamentos de bancos para lavado de minerais preciosos, e vestixios de fornos para a cocción de arxilas.

Ao Eo afluyen as augas do Lúa, procedente da parroquia deste nome, que bañan as terras da Bara e Navallos, e o Servial, que atravesa o lugar de San Xorxe.?

Segundo Otero Pedrayo, ?O nome do Eo comeza pouco antes de Piquín, pola unión dos regatos do Val de Baleira, do monte Muradal e do Monte dous Texos. A raíz máis alta vén do lugar e comezo da Serra de Cádabo, dos termos das parroquias de San Pedro dá Asperela de onde, en sentido contrario, xorden as fontes primeiras do Neira. Os vales de Baleira e do Neira ateigan polas súas cabeceiras co levantamento do Cádabo. O Eo camiña ben fondo por longos tramos desertos. No primeiro, acolle preto de Vos Baos augas de Fonsagrada, polo Rodil crecido, polo Fillabal descendido da Fonfría na serra de Pedras Apañadas?.